Σαν χτες (13 Αυγούστου 2020)
ΣΑΝ ΧΤΕΣ
Γιατί ξημερώνει πια η παραμονή της Παναγίας.
Δεν είναι 13 Αυγούστου για να πω «σαν σήμερα».
Σαν χτες λοιπόν στις 13 Αυγούστου 2004, ήταν η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών αγώνων της Αθήνας. Της Ελλάδας. Μια μέρα χαράς. Αλλά όχι για όλους.
Υπήρχαν άνθρωποι με αριστερή ιδεολογία, που σκεφτόταν τα έξοδα των αγώνων. Κολλημένοι στο παρελθόν.
Ας δούμε λίγο αυτό το παρελθόν.
13 Αυγούστου 1944
60 χρόνια ακριβώς πριν. Έδιωξαν τα γυναικόπαιδα οι κατακτητές Γερμανοί από το χωριό των Ανωγείων και άρχισαν να λεηλατούν και να καταστρέφουν τα σπίτια του χωριού ως αντίποινα. Και όσους δεν μπορούσαν να φύγουν τους σκότωσαν.
Η είδηση είναι ακριβώς αυτή, όπως υπάρχει στο διαδίκτυο.
https://www.cretalive.gr/istoria/etsi-egine-kapsimo-kai-i-isopedosi-ton-anogeion
Διάβασα σ. ένα μικρό απόσπασμα το εξής:
«Κατά την διάρκειαν της διαρπαγής οι Γερμανοί εφόνευσαν εντός του χωρίου τον Γ. Σπιθούρην, μη δυνηθέντα ν’ αποχωρήση μετά των άλλων κατοίκων, επίσης τους παραλύτους εξαδέλφους Κωνστ. και Ι. Ξυλούρην (ή Κίτρη), και τον υπέργηρον Νικ. Αεράκην, εις τας αγκάλας του οποίου έθεσαν, μετά την εκτέλεσιν, δεξιά και αριστερά τα πτώματα δύο χοίρων προς χλευασμόν. Δύο αδελφαί, η χήρα Εμμ. Καλλέργη και η χήρα Εμμ. Καβλέντη, η χωλή Ειρήνη Καραϊσκου και η Ευαγγ. Ιω. Πασπαράκη, αρνηθείσαι ν’ αποχωρήσουν και προτιμήσασαι τον θάνατον απέθανον καείσαι και καταχωθείσαι έπειτα υπό τα ερείπια των ανατιναχθεισών οικιών των. Επίσης οι Γερμανοί εφόνευσαν τον εκ τραύματος της κεφαλής παράφρονα Εμμ. Ι. Σαλούστρον.»
Η μοίρα λοιπόν μ. έχει συνδέσει με κάθε τρόπο με την Κρήτη.
Στην ματοβαμμένη Πλατεία Ιπποδρομίου της Θεσσαλονίκης που έμενα, ήρθε μια μέρα του 1976, για να νοικιάσει από τους γονείς μου ένα άλλο διαμέρισμα που είχαμε στην Πλατεία Ναυαρίνου, ένας νεαρός μακρυμάλλης με μούσια, όπως ήταν όλοι οι επαναστατημένοι αμφισβητίες νέοι της εποχής. Τον έλεγαν Πασπαράκη. Προφανώς συγγενής της προαναφερθείσας Ευαγγελίας που την έκαψαν στα Ανώγεια, και εξάδερφος ενός ιδιοκτήτη επιχείρησης εστίασης μέχρι το 2018 στο χωριό. Που με σιγανή φωνή και λίγο καλυμμένη ντροπή παραδέχτηκε σε μένα την συγγένεια πριν δύο χρόνια, όταν πήγα για Πάσχα εκεί. Ο νεαρός τότε Σταύρος Πασπαράκης, με καταγωγή από τα Ανώγεια είχε συνεργαστεί ως τραγουσιστής με τον Γιάννη Μαρκόπουλο. Αλλά είχε γράψει και δικά του τραγούδια. Και είχε μαζί του τρεις δίσκους 33 στροφών. Όπου τραγουδούσε ο ίδιος. Τον έναν μόνο θυμάμαι. Είχε τίτλο «Ο Γιακουμής, ένα μουλάρι στην οδό Σταδίου». Λοιπόν είναι αστείο, αλλά όπως καθόμασταν στο σαλόνι του πατρικού σπιτιού μου, και κοίταζα τον δίσκο, παιδάκι τότε 6 χρονών, και αθώο, μιας άλλης εποχής, νόμιζα ότι ο νεαρός τραγουδιστής που ήταν φωτογραφία καβάλα πάνω σ. ένα μουλάρι, ότι ήταν πραγματικά στην οδό Σταδίου. Και από μέσα μου αναρωτιόμουν, πως σταμάτησε η κυκλοφορία των αυτοκινήτων, για να βγει στο κέντρο το ζώο και να γίνει η φωτογραφία; Γιατί από πίσω έδειχνε αυτοκίνητα.
Δεν είχα καταλάβει το μοντάζ της φωτογραφίας. Και αφού έκλεισαν την συμφωνία για το σπίτι, αφιέρωσε της μητέρας μου τρεις δίσκους, γράφοντας την αφιέρωση και το όνομά του πάνω στον δίσκο.
Και πέρασαν χρόνια. Και κάποτε ένα ροδομάγουλο νέο κορίτσι πήγαινε στην εκκλησία για να παντρευτεί έναν έμπορο τέχνης, ονόματι Κωνσταντίνο Μοιραράκη. Τι περίεργο. Μερικά χρόνια πριν κάπου μεταξύ 1977 και 1979 η ασφάλεια Αθηνών συνελάμβανε έναν Κώστα Μοιραράκη, που παρουσιαζόταν ως έμπορος έργων τέχνης, ενώ ασκούσε αρχαιοκαπηλία, μαζί με δύο άλλα ονόματα Σταύρος Πασπαράκης και όπως θυμάμαι να λέει η μητέρα μου, ένας Χρήστος Ολλανδέζος και έναν άλλο που λεγόταν Πασσάς. Από ένα μοναστήρι στη Μονεμβασιά είχαν κλέψει μια εικόνα του Εσταυρωμένου.
Ναι, ήταν μια μεγάλη εικόνα, παλιά πολύ, και μου έκανε εντύπωση όταν την είδα στο σπίτι μας στην Πλατεία Ναυαρίνου και συγκεκριμένα στην οδό Γρηγορίου Παλαμά, πάνω στον μεγάλο μπουφέ αντίκα, που είχε η μητέρα μου από τον κρητικό παππού της τον Ιωάννη Μπελελάκη.
Κρητικός στην καταγωγή και ο Σταύρος Πασπαράκης και ένας λόγος παραπάνω για την κρητικιά στην καταγωγή μητέρα μου, να του νοικιάσει το σπίτι. Διατήρησε βάσει του συμβολαίου ενοικίασης, το δικαίωμα να επισκέπτεται το σπίτι που νοίκιαζε, και ήταν στο όνομά της, για να δει αν το διατηρούν σε καλή κατάσταση. Πάνω στον μπουφέ ήταν αυτή η παλιά θρησκευτική εικόνα του Εσταυρωμένου. Και θυμάμαι χαρακτηριστικά τον Σταύρο να λέει ότι είναι ζωγραφισμένη με αυγό.
(η εικόνα προέρχεται από αστυνομικό περιοδικό)
«Μα από αυγό ζωγραφισμένη πάνω σε ξύλο, σκέφτηκα, γιατί καθώς δεν είχε που να με αφήσει η μητέρα μου με είχε πάρει μαζί της, μπογιές δεν είχαν να την ζωγραφίσουν; Γι αυτό ξεθώριασε, έβγαλα και συμπέρασμα το παιδί».
Και πιο δίπλα ήταν μια άλλη εικόνα, που μας τις παρουσίασε και τις δύο σαν παλιά οικογενειακά κειμήλια. Μόνο που δεν της είχε καρφώσει στον τοίχο, κι ούτε τις είχε μέσα σε κάποιο εικονοστάσι. Της είχε πάνω στον μπουφέ σαν να ήθελε να τις παρουσιάσει.
Η δεύτερη ήταν ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου. Την θυμάμαι, γιατί δεν έμοιαζε με τις εικόνες που συνήθως βλέπαμε στις εκκλησίες. Δεν μου άρεσαν τα μάτια της Παναγίας και του Αγγέλου.
Και έκαναν και έναν διάλογο ο Σταύρος και η μητέρα μου. Θυμάμαι πως της είπε ότι τα έπιπλα που είχε στο σπίτι αυτό ήταν παλιά, αντίκες και είχαν μεγάλη οικονομική αξία. Πραγματικά του είχε απαντήσει εκείνη, και ο μπουφές και το τραπέζι και οι καρέκλες, με μία τρύπα σε σχήμα καρδιάς στην πλάτη της κάθε μίας, ήταν αντίκες, κατασκευασμένες τον 19ο αιώνα στη Βιέννη, και τα είχε αγοράσει και τα είχε φέρει μαζί του, ο προπάππους μου ο Μπελελάκης. Είχε βιοτεχνία βαφείων στην Κωνσταντινούπολη που ζούσε, και έκανε εξαγωγές βαφών για υφάσματα και στην Βιέννη. Και τα είχε αγοράσει σε ένα ταξίδι του. Και βρέθηκαν να είναι στο σπίτι της μητέρας μου, κι όταν οι γονείς της μετακόμισαν στην Γρηγορίου Παλαμά, τα πήραν μαζί τους. Ήξερε από παλιά αντικείμενα και αντίκες ο Σταύρος και τα είχε εκτιμήσει.
Κάποια μέρα λοιπόν έφυγε αυτός για ταξίδι και η αστυνομία που ήταν στα ίχνη του, μπήκε στο διαμέρισμα αυτό και παρέμειναν εκεί μέρες, μέχρι να έρθει. Και μια μέρα γύρισε, μπήκε στο σπίτι και τον συνέλαβαν. Η μητέρα μου αναρωτιόταν πως γλύτωσαν τα έπιπλά της και δεν τα πούλησε κι αυτά……..
Συνέλαβαν και τους συνεργάτες του, έναν προς έναν, και οι εικόνες αυτές βρέθηκαν αργότερα στα χέρια του Πασσά. Και ευτυχώς γιατί η σταύρωση ήταν του 14ου αιώνα, πολύ παλιά. Από την εποχή των Παλαιολόγων. Ο Πασσάς την έκλεψε από το μοναστήρι της Μονεμβασιάς και προφανώς θα πρέπει να υπήρχε ενδιαφερόμενος στη Θεσσαλονίκη, για να την μεταφέρουν. Αυτήν την λεπτομέρεια ούτε η αστυνομία ίσως να μη γνωρίζει. Αυτόπτης μάρτυς εγώ σε πολλά. Ατυχώς……Κατέληξε όμως και πάλι στα χέρια του Πασσά στην Αθήνα, αναρωτιέμαι πως ταξίδευε. Με αυτοκίνητο σε καμιά βαλίτσα με διπλό πάτο. Πιθανώς. Και ο Μοιραράκης, ο οποίος τον είχε παροτρύνει να την κλέψει, του προσέφερε τότε 1.000.000 δραχμές.
Μέσα στη φυλακή ο Σταύρος ασχολήθηκε με την ζωγραφική. Το καλό είναι ότι βγήκε από κει μετανιωμένος.
Διαβάζουμε στο site https://www.kritipoliskaihoria.gr/2014/12/blog-post_42.html
Στη ζωή του αντιμετώπισε πολλά προβλήματα και κακουχίες. Eνεπλάκη σε μια ποινική υπόθεση αγοροπωλησίας εικόνων και για την οποία εξέτισε 12ετή ποινή φυλάκισης στις φυλακές Αλικαρνασού, όπου όμως και πάλι έδειξε τον ευαίσθητο χαρακτήρα του και το ταλέντο που είχε. Εκεί οργάνωσε τα τμήματα της λαϊκής επιμόρφωσης, εργαστήρια ζωγραφικής "βγάζοντας" πολλούς μαθητές!
Ο Πασπαράκης είχε κάνει 3 γάμους και απέκτησε δύο κόρες: την Αγάπη και τη Μαριλένα. Μάλιστα στον πρώτο του γάμο κουμπάροι ήταν ο Λευτέρης Παπαδόπουλος και ο Γιώργος Νταλάρας, στο δεύτερο οι Γ.Βόγλης και Ν.Ψιλάκης και την τρίτη φορά τον πάντρεψε ο Γ.Ζουγανέλης.
Όταν μετά την αποχώρηση της αστυνομίας, το διαμέρισμα ξαναγύρισε στα χέρια της μητέρας μου, βρήκαμε μόνο μια ολόμαλλη κόκκινη διπλή κουβέρτα. Είχα για ένα χρόνο την δική μου παιδική φωλιά «Τα γατάκια», μια δική μου επιχείρηση εκεί. Κι ύστερα το σπίτι εκείνο έμεινε για χρόνια κλειστό. Κάθε χρόνο, στην αρχή μου το είχε ζητήσει η μητέρα μου, κι ύστερα το θυμόμουν κι εγώ, πήγαινα στην αρχή του καλοκαιριού και έβαζα ένα αντισκοριακό μέσα στην ντουλάπα που βρισκόταν η κουβέρτα. Κάποτε, τον χειμώνα του 2015, στο ίδιο δωμάτιο, σκεπάστηκα κι εγώ με αυτήν την κουβέρτα. Ήταν ωραία κουβέρτα. Κι ωραίοι και οι πίνακες, που είδα μετά στο διαδίκτυο ότι είχε ζωγραφίσει.
(Από την αναζήτηση της Google). Μια εικόνα του Σταύρου Πασπαράκη. Μια δική του εικόνα. Όχι κλεμμένη, δική του δημιουργία. Ποιο καλά είναι έτσι. Κι όλοι κάνουμε σφάλματα.
Από όλες τις εικόνες που είδα, αυτή με τράβηξε, γιατί έχει το λαγούτο. Με τραβούσε το κρητικό μου αίμα όσο ζούσα στη Θεσσαλονίκη. Καμιά φορά ακόμα ξυπνώ το πρωί και δεν μπορώ να το πιστέψω ότι τα κατάφερα και ζω στην Κρήτη. Δεν ήταν εύκολο για μένα. Την είχα βάλει και σε μία σελίδα στο facebook που είχα κάνει στο Ρέθυμνο, όπου κατέφυγαν κυνηγημένοι οι γονείς του προπάππου μου, από την επανάσταση στα χωριά των Χανίων κατά των Τούρκων και γεννήθηκε εκεί, στο Ρέθυμνο. Το καλοκαίρι του 2013, ήθελα να μπορούσα να ταξιδέψω στο Ρέθυμνο. Δεν μπορούσα. Ο πατέρας μου είχε βαρύνει και δεν ήταν καλά. Πέθανε λίγες μέρες μετά τον Σταύρο Πασπαράκη. Τον Δεκέμβριο του 2014.
Όλη μου την ζωή άκουγα πολλές φορές τα τραγούδια του Νίκου Ξυλούρη. Και ποιος δεν τα άκουγε. Το ένα το είχαμε κιόλας κάνει οι Αρειανοί και παραφρασμένο σύνθημα στο γήπεδο. Τα βήματα μου εκεί στο γήπεδο του Άρη τραγουδώντας το. Και τα καλοκαίρια, στο μπαλκόνι του σπιτιού της Πλατείας Ιπποδρομίου, να τραγουδάω τα τραγούδια του. Μόνο που εμένα εκείνο το σπίτι και τα γατάκια που είχα, δεν μου τα έκαψε κάποιος εχθρός Γερμανός. Υπάρχουν και χειρότερα. Εμένα μου το έκαψε ο άντρας που ερωτεύτηκα. Και που δεν το ήξερα όταν τον ερωτεύτηκα. ( Λεπτομέρειες στην ιστοσελίδα https://www.openbook.gr/mazi-sti-zoi-mazi-kai-sto-thanato/).
Κάπως κατέληξα στην Κρήτη και ήταν γραφτό το πρώτο σπίτι που νοίκιασα να το έχει χτίσει ο ανωγειανός εργολάβος οικοδομών Σαλούστρος. Ίσως ο δυστυχής που σκότωσαν οι Γερμανοί στα Ανώγεια τότε, να ήταν παππούς του. Εκεί στα πόδια του Ψηλορείτη. Πολλοί από τους απογόνους εκείνων των Ανωγειανών έγιναν « επαναστάτες» και μετά την γερμανική κατοχή, και κάποιοι συνέχισαν και συνεχίζουν μέχρι σήμερα την «αντίδρασή» τους, και εγώ το γνωρίζω, το έμαθα, το θυμήθηκα, γιατί όπως θα δείτε στην ιστοσελίδα αυτή, είμαι αυτόπτης μάρτυρας σε πολλά κομμάτια της σύγχρονης ιστορίας. Μόνο που σήμερα στρέφονται εναντίων του υπολοίπου μισού των Ελλήνων…………………..
Πηγές:
https://www.policemagazine.gr/sites/default/files/pdf/%CE%91%CE%A0_1980-04-0526-0527.pdf
https://www.policemagazine.gr/sites/default/files/pdf/%CE%95%CE%91_1984-00-0007-0009.pdf
(Εάν βρω τα σχετικά άρθρα στην εφημερίδα «Μακεδονία», θα προσθέσω και άλλες πηγές)
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου