Η οικία Χρονάκη

Η οικία Χρονάκη είναι αριστοκρατικό σπίτι χτισμένο επί εποχής Τουρκοκρατίας στο Ηράκλειο Κρήτης (τότε Χάνδακας), του οποίου ο τελευταίος ιδιοκτήτης ήταν ο τότε πρόεδρος του δημοτικού συμβουλίου της πόλης Γιάννης Χρονάκης, το 1975, και το οποίο ανακαινίστηκε από την τεχνική υπηρεσία του δήμου Ηρακλείου, κατόπιν απολλοτρίωσής του. Το παραδοσιακό αρχοντικό κτίστηκε μετά τον μεγάλο σεισμό του 1856. ^[1]Άνοιξε τις πύλες του στο κοινό το 1991 και έκτοτε φιλοξενεί διάφορα αντικείμενα τα οποία αποτελούν έργα τέχνης. Ο δρόμος στον οποίο βρίσκεται, πήρε το όνομα του Γιάννη Χρονάκη, και συναντάμε αυτό το διατηρητέο στον αριθμό 26 αυτής της οδού. Φιλοξενεί παραδοσικά έπιπλα, χάρτες και γκραβούρες του 17-18ου αιώνα, συλλογή καρτ ποστάλ και αντίγραφα των ιεροδικαστικών κωδίκων του Τουρκικού αρχείου Ηρακλείου.

Αρχιτεκτονική=

Το Ισόγειο

Από το θύρωμα της κυρίας εισόδου βρίσκεται κανείς σε μια μικρή αυλή (α). Μια σκάλα στ' αριστερά οδηγεί στην είσοδο του ορόφου. Κάτω από ένα "σοτοπόρτεγο" (β), που έχει δεξιά κι αριστερά μικρούς βοηθητικούς και αποθηκευτικούς χώρους, περνά στο χώρο (γ), που αποτελεί προθάλαμο του κάτω "οντά" με πρόσβαση στην πίσω αυλή. Ο "οντάς" στο ισόγειο (δ) έχει ζωγραφιστό ξύλινο ταβάνι και εντοιχισμένα ντουλάπια με φύλλα (κανάτια), που έχουν διάφορες διακοσμήσεις. Από τον προθάλαμο (γ) βγαίνει κανείς στην πίσω αυλή, που ακόμη διατηρείται σε ενα της τμήμα βοτσαλοστρωμένη. Σε μια γωνιά σώζεται ακόμη η παλιά κτιστή δεξαμενή (η), ο χαζινές, με τις μαρμάρινες γούρνες απ' όπου υδρευόταν όλο το "κονάκι". Στο επίπεδο της αυλής υπάρχει μια αποθήκη (ε) και ένας χώροςμε βοτσαλωτό δάπεδο (ζ), που παλιά ήταν τό πλυσταριό, τώρα δε είναι διαμορφωμένος σε κουζίνα. Μπροστά από τον χώρο(ζ) μια κτιστή πέτρινη σκάλα οδηγεί στον όροφο.

Όροφος

Απο τη σκάλα της μπροστινής αυλής οδηγούμαστε στην κύρια είσοδο του ορόφου που ανοίγει σ’ ένα κεντρικό, μεγάλο χώρο (α'). Αυτός επικοινωνεί με ένα δωμάτιο (β') προς το δρόμο και μ' ένα μικρό προθάλαμο (γ ')· Από τον προθάλαμο(γ') οδηγείται κανείς στον μεγάλο, "καλό οντά" (δ') και σε ένα μικρότερο "οντά" (ε'), που επικοινωνεί με την πίσω αυλή και με το χαμάμι (ζ').

Ο μεγάλος, "καλός οντάς" είναι το μνημειακότερο σύνολοσ' ολόκληρο το κτήριο. Είναι ένα τυπικό παράδειγμα "οντά" με τρίβηλο, ξυλόγλυπτο ζωγραφιστό ταβάνι και "μουσάντρα" στη μια πλευρά, ένας οντάς όπως αυτοί των αρχοντικών της Μακεδονίας και της Θεσσαλίας (Καστοριά, Σιάτιστα, Αμπελάκια).

Κάλυψη

Ολόκληρο το κτήριο είναι κεραμοσκεπές με βυζαντινά κεραμίδια, εκτός από την κουζίνα (το παλιό πλυσταριό) που καλύπτεται με γαλλικά κεραμίδια. Οι οροφές των δύο χώρων του χαμάμ είναι κτιστές με σκαφοειδή κάλυψη και τις γνωστές οπές (φωτιστικές θυρίδες) με τα γυαλιά".

Ιστορία

Στο μέρος που χτίστηκε το 1856 αυτό το αρχοντικό περνούσε το δυτικό όριο του παλιού δουκικού ανακτόρου, που χτίστηκε το 1260 από τους Ενετούς, κατά την περίοδο της Ενετοκρατίας και γκρεμίστηκε σχεδόν ολοκληρωτικά από τον σεισμό, το 1856. Έτσι καθαρίστηκε ο χώρος και χτίστηκε το αρχοντικό αυτό. Και φυσικά αυτή η έρευνα είναι δική μου, κανένας δεν έχει προχωρήσει στην ιστορία όσο εγώ. Ψάχνοντας εκεί που βρίσκονταν οι παλιες ονομασίες των οδών και με βάση παλιές οικίες που δεν υπάρχουν πια, και αναφέρονται από τον Ξανθουδίδη και τον Αλεξίου, οριοθετείται ένα τμήμα της σημερινός Χάνδακος, ως το δυτικό όριο του παλιού βενετσιάνικου ανακτόρου, το οποίο όμως έστριβε σε κάποιο σημείο και περιελάμβανε μέσα του και την παλιά οικία Χρονάκη. Και το κάτω άκρο του βρισκόταν στην σημερινή οδό Χανίων.^[2] Φυσικά και δεν το γνωρίζει κανείς πια, γιατί κανείς δεν το θυμάται, και όταν διαπίστωσα αυτήν την σύγχρονη άγνοια, αποφάσισα να ασχοληθώ με αυτό. Δεν φταίω εγώ για τις λανθασμένες πληροφορίες που υπάρχουν ακόμα και σε βιβλία.  Δείτε τις φωτογραφίες που τράβηξα και προσέξτε όσοι αναζητήσετε την οικία αυτή, έχει έξω από την εξώθυρα της σήμανση, πινακίδα που αναφέρει ότι είναι μουσείο σήμερα. Είναι λίγο πριν βγείτε στην οδό Χορτατσών.

O χάρτης του Werdmuller

Aν το μεγενθύνουμε βλέπουμε απέναντι από την μπλε κουκίδα (το νεοκλασικό στη Θεοτοκοπούλου) το ανάκτορο. Δείτε το που ήταν ενωμένο;

Να και στον σημερινό χάρτη που βρισκόταν το ανακτορικό συγκρότημα. Με μπλε το περίγραμμα του δουκικού ανακτόρου, με κόκκινο του καπιτάνο, με πράσινο του γενικού προβλεπτή, με κίτρινο η παλιά ενετική λότζια, που ναι δεν ήταν εκεί που είναι σήμερα, αλλά απέναντι.

Πηγές

1. Βαλμά Βενετίας, "Οδός Θεοτοκοπούλου" , e-book, https://www.openbook.gr/odos-theotokopoyloy/, ISBN: 978-618-84827-1-5 , σελ. 25-34 ( το δουκικό ανάκτορο του Ηρακλείου και που βρισκόταν)
2. Οικία Χρονάκη, https://www.cretanbeaches.com/el/%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%82-%CF%84%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%81%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%82/%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CE%B7%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85/%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC-%CE%BC%CE%BD%CE%B7%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%B1-%CE%B7%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%AF%CE%BF%CF%85/%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CE%B1-%CF%87%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7-%CE%AE-%CE%BA%CE%BF%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B9-%CF%81%CE%B1%CF%83%CE%AF%CF%87-%CE%BC%CF%80%CE%AD%CE%B7-%CE%B1%CF%83%CF%80%CF%81%CE%B1%CE%B4%CE%AC%CE%BA%CE%B7
3. Google maps, https://www.google.com/maps/place/%CE%9F%CE%B9%CE%BA%CE%AF%CE%B1+%CE%A7%CF%81%CE%BF%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B7/@35.3406174,25.13119,18z/data=!4m5!3m4!1s0x149a5a2f1801ef21:0x7b2e5827fc524ed2!8m2!3d35.3404805!4d25.1318519
4. O Γιάννης Χρονάκης και η συμβολή του στο Ηράκλειο, https://www.neakriti.gr/article/kriti/irakleio/1541252/1975-i-istoriki-sunedriasi-pou-evale-ta-themelia-tou-politistikou/
5. Οικία Χρονάκη (Από Βικελαία Δημοτική βιβλιοθήκη), https://www.heraklion.gr/vikelaia/photo/photo-xronaki.html

Παραπομπές, δείτε τα λήμματα που έχω συμπεριλάβει

1. ↑ «Σεισμός στη Ρόδο (1856)».
2. ↑ «Το δουκικό ανάκτορο του Χάνδακα».